وَلَقَدْ أَرْسَلنَآ إِلَى أُمَمٍ مِّن قَبْلِکَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاء وَالضَّرَّاء لَعَلَّهُمْ یَتَضَرَّعُونَ (42)
و همانا به سوی امّت های پیش از تو(نیز پیامبرانی) فرستادیم، (و چون سرپیچی کردند) آنان را به تنگدستی وبیماری گرفتار کردیم. باشد که تضرّع کنند.
پیش حق ّ یک ناله از روی نیاز به که عمری در سجود و در نماز
زور را بگذار و زاری را بگیر رحم سوی زاری آید ای فقیر
تفسیر صافی و نورالثقلین: حضرت علی علیه السلام فرمودند: اگر هنگام ناگواری ها، مردم صادقانه به درگاه خدا ناله کنند، مورد لطف خدا قرار می گیرند.
فَلَوْلا إِذْ جَاءهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُواْ وَلَـکِن قَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ (43)
پس چرا هنگامی که ناگواری های ما به آنان رسید، توبه و زاری نکردند؟
آری(حقیقت آن است که) دل های آنان سنگ و سخت شده
و شیطان کارهایی را که می کردند، برایشان زیبا جلوه داده است.
- تضرع و توبه و انابه به درگاه الهی خیلی تاکید شده.
فَلَمَّا نَسُواْ مَا ذُکِّرُواْ بِهِ فَتَحْنَا عَلَیْهِمْ أَبْوَابَ کُلِّ شَیْءٍ حَتَّى إِذَا فَرِحُواْ بِمَا أُوتُواْ أَخَذْنَاهُم بَغْتَةً فَإِذَا هُم مُّبْلِسُونَ (44)
پس چون اندرزهایی را که به آنان داده شده بود فراموش کردند، درهای هرگونه نعمت را به رویشان گشودیم (و در رفاه و مادیات غرق شدند) تا آنگاه که به آنچه داده شدند دلخوش کردند، ناگهان آنان را (به عقوبت) گرفتیم. پس یکباره محزون و نومید گردیدند.
- در دو آیه ی قبل فرمود: ما افرادی را گرفتار می کنیم تا تضرّع کنند، در این آیه می فرماید: برخی در لحظه های گرفتاری هم خدا را فراموش می کنند.
- در قرآن می خوانیم : (و عسی ان تحبّوا شیا وهو شرّ لکم) بقره، 216. چه بسا چیزی را دوست دارید، در حالی که برای شما شرّ است.
- ایمان وتقوی، برکات آسمان وزمین را برای اهلش به دنبال دارد، چنانکه در آیه 96 سوره اعراف آمده است : (ولو أن ّ أهل القری آمنوا واتّقوا لفتحنا علیهم برکات من السماء والارض)، بنابراین غفلت، درهای خیر را بر روی انسان می بندد.
- نهج البلاغه، حکمت 25: حضرت علی علیه السلام: اگر دیدی خداوند نعمت هایش را بر تو مدام می دهد، ولی تو گناه می کنی، پس به هوش باش، چه بسا این لطفها عاقبت خوشی ندارد.
- تفسیر مجمع البیان: پیامبر اکرم صلوات الله علیه و اله: گر مشاهده کردی که دنیا به کام گنهکاران است خوشحال مباش، زیرا این استدراج الهی و به تدریج هلاکت کردن اوست.
- تفسیر عیاشی: امام باقرعلیه السلام در تأویل آیه فرمودند: چون مردم ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام را ترک کردند و حال آنکه به آن امر شده بودند،((فلمّا نسوا...))، دولت آنان را در دنیا بسط دادیم،((فتحنا علیهم ...)) تا حضرت قائم (ع)قیام کند،((حتّی ... أخذناهم بغته)).
- همیشه رفاه زندگی ، علامت رحمت نیست، گاهی زمینه ی عقوبت است.
- مهلت دادن به مجرمان و سرگرم شدن خلافکاران، یکی از سنّت های الهی است.
- قهر خداوند بعد از اتمام حجّت است.
